Środowisko naturalne

Zagrożenia związane z oddziaływaniem pola elektromagnetycznego w środowisku naturalnym dotyczą miejsc dostępnych dla ludności.

Są to budynki mieszkalne, użytkowe, ulice, parki, tereny zabudowane, tereny przeznaczone pod zabudowę mieszkaniową. Pole elektromagnetyczne staje się istotnym składnikiem otaczającego nas środowiska, przyczyniając się do jego degradacji. Pojawiają się coraz większe obawy dotyczące wpływu PEM na nasze zdrowie.
Narażenia związane z oddziaływaniem PEM w środowisku naturalnym dotyczą często osób, które nie mają żadnej wiedzy w tym zakresie, a ekspozycja może trwać 24h/dobę przez długi okres czasu. Często ludzie nie mają wpływu na zmniejszenie istniejących zagrożeń, mieszkają w pobliżu wiszących przewodów wysokiego napięcia lub zespołów anten nadawczych.

Większość osób w życiu codziennym używa urządzeń będących źródłem silnych pól (głównie pola magnetycznego 50Hz) w stosunkowo bliskiej odległości od ciała. Jest to związane z korzystaniem z energii elektrycznej. Przykładowe wartości tych pól dla  urządzeń elektrycznych takich jak suszarka, golarka elektryczna, przenośne radio, można zobaczyć tutaj. Szereg urządzeń wykorzystywanych w naszej kuchni – mikrofalówki, płyty grzejne, roboty, są źródłami PEM. Elektryczne ogrzewanie podłogowe, koce, poduszki elektryczne, elektryczne szczoteczki do zębów są źródłem silnych pól magnetycznych. Zwykle tego typu urządzeń nie łączymy z pojęciem szkodliwe promieniowanie elektromagnetyczne. Przyjęte regulacje prawne, obowiązujące w Polsce są dość rygorystyczne. Niemniej w wielu publikacjach można się spotkać się z poglądami (potwierdzonymi wynikami badań), iż dla pól o częstotliwości 50 Hz szkodliwe efekty dla zdrowia obserwuje się dla indukcji przekraczającej zaledwie 0,3uT tutaj. W polskich przepisach maksymalna dopuszczalna wartość indukcji magnetycznej dla strefy bezpiecznej wynosi B=75,4uT.
W naszych mieszkaniach znajduje się coraz więcej urządzeń do łączności bezprzewodowej. Korzystamy z możliwości tego typu połączeń, gdyż jest to bardzo dobre rozwiązanie techniczne. Niestety, również te urządzenia są źródłem PEM. Przykładowe wyniki badań pól, emitowanych przez takie urządzenia zostały przedstawione tutaj.

Wiele kontrowersji wywołuje problem instalowania stacji bazowych w pobliżu miejsc zamieszkania. Zgodnie z przepisami, przed każdym rozpoczęciem użytkowania, operator jest zobowiązany do przeprowadzenia pomiarów pola elektromagnetycznego wokół stacji bazowej. Przy każdej zmianie warunków pracy instalacji pomiary należy wykonać ponownie. Sposób przeprowadzania tych badań jest  przedstawiony tutaj. Zagadnienie dotyczące prawidłowego wykonania pomiarów i ich wiarygodności, spotyka się z krytyką nie tylko samych zainteresowanych, ale i grupy osób bardzo dobrze zaznajomionych z tą dziedziną metrologii. Niewątpliwe zakres badanych częstotliwości, zmienny charakter pola elektromagnetycznego, otoczenie w jakim są instalowane stacje bazowe, nie ułatwia wykonanie precyzyjnych pomiarów.
Używanie przez dużą część społeczeństwa komórek,  smartfonów, skutkuje częstym i długotrwałym oddziaływaniem pola elektromagnetycznego (PEM) na niektóre części ciała. Wykonanie prawidłowych pomiarów promieniowania telefonów komórkowych nie jest łatwe. Jest wiele czynników wpływających na wartości mierzone. Moc promieniowania zmienia się w trakcie realizacji połączenia. Opinie czy istnieje związek przyczynowy między intensywnym używaniem telefonu komórkowego, a zachorowalnością są mocno podzielone. Najlepiej zachować zdrowy rozsądek i stosować się do zaleceń które są podane poniżej.

Osoby podejmujące decyzje ozakupie działki pod zabudowę, słusznie zadają sobie pytanie czy obecność linii wysokiego napięcia, lub urządzeń nadawczych nie będzie prowadzić do niekorzystnych konsekwencji zdrowotnych. Tym bardziej, iż brak jest jednolitego stanowiska wśród naukowców odnośnie negatywnych skutków długotrwałego oddziaływania pola elektromagnetycznego o stosunkowo małych natężeniach.

Pewne wskazówki jak unikać negatywnego wpływu lub zmniejszać ryzyko zagrożeń wynikających z działania PEM są przedstawione poniżej.
Podobnie jak w przypadku zagrożeń w środowisku pracy, również dla środowiska naturalnegoobowiązują przepisy prawne dotyczące dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w tym środowisku. Podstawową regulacją prawną jest już wcześniej wymienione rozporządzenie Ministra Środowiska tutaj. Rozporządzenie określa dopuszczalne poziomy dla terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową oraz dla miejsc dostępnych dla ludności. Określa wartości dopuszczalne, które charakteryzują PEM w pełnym zakresie częstotliwości i metody sprawdzenia dotrzymania dopuszczalnych poziomów.

TABELA 1. Dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych dla terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową dla częstotliwości sieci energetycznych. Zobacz szczegółowe przepisy tutaj.

TABELA 2. Zakres częstotliwości pól elektromagnetycznych, dla których określa się parametry charakteryzujące oddziaływanie pól elektromagnetycznych na środowisko, dla miejsc dostępnych dla ludności oraz Dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych dla terenów przeznaczonych pod zabudowę, charakteryzowane przez dopuszczalne wartości parametrów fizycznych, dla miejsc dostępnych dla ludności.

 Zapobieganie zagrożeniom

Podstawą przeciwdziałania nadmiernej ekspozycji na pola elektromagnetyczne jest świadomość osób o możliwych zagrożeniach występujących w pobliżu źródeł promieniowania. Zasada dotyczy postępowania  w życiu codziennym, jak również w środowisku pracy.

Podstawowa wiedza na temat źródeł promieniowania, miejsc występowania, ich właściwości, sposobu odziaływania i skutków oddziaływania na organizm w dużej mierze pozwoli uchronić się przed negatywnymi skutkami ekspozycji chronicznej. Oczywiście wykonanie podstawowych pomiarów pola elektromagnetycznego, tego niewidzialnego promieniowania, jest istotnym czynnikiem zwiększającym naszą wiedzę o ewentualnym zagrożeniu.

Liczna grupa urządzeń wykorzystywanych w środowisku naturalnym i w środowisku pracy jest źródłem pola magnetycznego niskich częstotliwości. Wynika to ze stosowania do zasilania tych urządzeń napięcia przemiennego 50 Hz. Od jakiegoś czasu pojawia się wiele hipotez o możliwych negatywnych skutkach oddziaływania tego pola na organizm ludzki. Możliwości zmniejszania pola magnetycznego poprzez stosowanie ekranowania są niewielkie. By osiągnąć lepsze efekty ekranowania należy stosować odpowiednie materiały o dużej przenikalności magnetycznej. Jest to rozwiązanie drogie i  wymagające odpowiedniej wiedzy. W przypadku instalacji elektrycznych, szczególnie o dużych wartościach prądu, można obniżyć natężenie pola magnetycznego, poprzez odpowiednią konfigurację przewodów, szyn zasilających. Należy pamiętać, iż największa indukcja pola magnetycznego występuje w miejscach zgięć, łączeń, pętli przewodów. Ekranowanie jest skuteczne przede wszystkim dla składowej elektrycznej PEM.

Wyżej wymienione zasady obowiązują również w budynkach mieszkalnych, biurach. Przestrzeganie szeregu użytecznych zaleceń przydatnych w codziennym życiu może znacznie zmniejszyć skutki ekspozycji chronicznej.